ԱՐՄԵՆԱԿ ՇԱՀՄՈՒՐԱԴՅԱՆ

7 ապրիլ, 1878 - 14 սեպտեմբեր, 1939

Ծնվել է Արևմտյան Հայաստանի Մուշ քաղաքում: 8 տարեկանից երգել է ծննդավայրի եկեղեցում և սովորել վարժարանում: Հռչակվել է որպես «Տարոնի սոխակ»: Հետագայում ուսումը շարունակել է Մշո Սբ. Կարապետ վանքի Ժառանգավորաց դպրոցում, 1890-93թթ` Էջմիածնի Գևորգյան ճեմարանում: Կոմպոզիտոր Քրիստափոր Կարա-Մուրզայի երգչախմբում եղել է մեներգիչ: Շուրջ երկուսուկես տարի աշակերտել է Կոմիտասին: 1897թ. ավարտել է Թիֆլիսի Ներսիսյան դպրոցը, երգել Մակար Եկմալյանի երգչախմբում և եղել նրա օգնականը, ապա նշանակվել է եկեղեցու երգչախմբի ղեկավար: 1897թ. մասնակցել է աբդուլհամիդյան ջարդերի դեմ թիֆլիսահայության բողոքի ցույցին, որի պատճառով նրան ձերբակալել և բանտարկել են Մետեխի բանտում, ապա հանձնել թուրքական կառավարությանը: Սակայն երաշխավորությամբ ազատվել է բանտարկությունից: 1898-1900թթ դասավանդել է Մշո Սբ. Կարապետ վանքի Ժառանգավորաց, 1900-04թթ` Կարինի ազգային վարժարաններում, եղել է նաև եկեղեցու դպրապետը: 1904թ. մեկնել է Փարիզ, մասնակցել նորակառույց Հովհաննես Մկրտիչ հայկական եկեղեցու օծման արարողությանը, նշանակվել է դպրապետ և ղեկավարել եկեղեցու երգչախումբը: 1904-06թթ սովորել է Վենսան դը Էնդիի երգի մասնավոր դպրոցում, վոկալի դասեր առել նշանավոր երգչուհի Պ.Վիարդոյից: 1910թ. ավարտել է Փարիզի կոնսերվատորիան և հրավիրվել Գրանդ օպերա: Առաջին դերերգը եղել է Ֆաուստը (Գունոյի «Ֆաուստ», 1911թ.): 1912թ. հեռացել է օպերային թատրոնից և զբաղվել համերգային գործունեությամբ: Ելույթներ է ունեցել Կահիրեում, Թիֆլիսում, Բաքվում, Կոստանդնուպոլսում և այլուր: 1914թ. մասնակցել է Կոմիտասի կազմակերպած համերգին, այնուհետև հյուրախաղերով շրջագայել մի շարք երկրներում: Հիմնականում երգել է հայկական ժողովրդական, ազգային-հայրենասիրական և հոգևոր երգեր: Կոստանդնուպոլսում Կոմիտասի մշակած երգերը (հեղինակի նվագակցությամբ), նրա կատարմամբ, ձայնագրվել են սկավառակների վրա: Երգչի գործունեությանը նյութապես օժանդակել է բարերար Ալեքսանդր Մանթաշյանը: 1914-18թթ բնակվել է ԱՄՆ-ում: Համերգներով հանդես է եկել Բոստոնում, Սան Ֆրանցիսկոյում, Ֆրեզնոյում, Դետրոյթում, Նյու Յորքում, հետագայում` Լոնդոնում, Ժնևում, Անտվերպենում, Ցյուրիխում, Բրյուսելում, Բաղդադում, Կալկաթայում և այլուր: 1930թ-ից բնակվել է Փարիզում, որտեղի հոգեբուժարանում էլ մահացել է: