ՄԵՍՐՈՊ ՆՈՒՊԱՐՅԱՆ

3 դեկտեմբեր, 1842 - 4 դեկտեմբեր, 1929

Ծնվել է Զմյուռնիայում (այժմ՝ Իզմիր, Թուրքիա): Առաջին թարգմանությունները տպագրել է «Արշալույս Արարատյան» թերթում, մասնակցել «Երկասեր» մանկական հանդեսի հիմնադրմանը (1855թ.)։ Հրապարակախոսական և գիտական հոդվածներով աշխատակցել է արևելահայ և սփյուռքահայ մամուլին։ «Ծաղիկ», «Արևելյան մամուլ», «Մետեորա», «Հայ գրականություն», «Հայաստանի կոչնակ» և այլ պարբերականներում առաջ է քաշել հայ ժողովրդի ազգային զարթոնքի և առաջադիմության հարցեր։ 1877թ. հայերեն է թարգմանել «Մարսելյեզը»։ Պրոպագանդել է Հայաստանի նվաճումները, կոչ արել նպաստելու նրա տնտեսական շինարարությանը։ «Իմ մանկական հիշատակներես» («Արևելյան մամուլ», 1893-94թթ) հուշագրությունները հիմնականում նվիրված են Մեսրոպյան վարժարանին, արևմտահայ առանձին գործիչների (Ա.Փափազյան, Հ.Տետեյան, Գ.Կոստանյան և ուրիշներ)։ Նրա թարգմանությամբ լույս են տեսել Ֆ.Շատոբրիանի («Ոգի քրիստոնեության», 1862թ.), Ժ.Ռասինի («Դատասերք», 1863թ.), Վ.Հյուգոյի («Նոտր-Դամ Փարիզի», հ.1-3, 1871-72թթ), Ժ.Մոլիերի («Կատակերգք», հ.1-2, 1905թ.), Ֆ.Նանսենի («Դեպի բևեռ», 1906թ.), Յ.Գյոթեի («Ֆաուստ»՝ «Մետեորայում», 1880-81թթ, առանձին գրքով՝ 1909թ.), Վ.Շեքսպիրի («Ռոմեո և Ջուլիետ», 1912թ.) և այլոց ստեղծագործությունները։ Մեծ է նրա վաստակը հայ բառարանագրության մեջ։ «Բառարան ֆրանսերենե-հայերեն աշխարհիկ» (1892թ., վերատպություն՝ 1955թ., Բեյրութ), «Առձեռն բառարան ֆրանսերեն-հայ աշխարհիկ» (1911թ.), «Գրպանի բառարան ֆրանսերենե-հայերեն» (1928թ.) և այլ գործերում ստեղծել է 5-6 հազար նոր բառեր, որոնցից շատերը քաղաքացիություն են ստացել։ Բառարաններն ունեն ասացվածքների, աշխարհագրական ու դիցաբանական անունների հավելումներ։ 1913թ. ընտրվել է ֆրանսիական ակադեմիայի պաշտոնակալ։ Մահացել է Մարսելում:

ԲԱԺԻՆՆԵՐ

• ԱՐԱԿԱՆ
• ԻԳԱԿԱՆ
• ՄԱՆԿԱԿԱՆ

ՄԱՍՆԱԿՑԻՐ ՔԱՍԹԻՆԳԻ