ՀՈՎՀԱՆՆԵՍ ՀՈԼՈՎ

26 մարտ, 1635 - 24 նոյեմբեր, 1691

Հակոբ Կոստանդնուպոլսեցի

Ծնվել է Կոստանդնուպոլսում: 1660-67թթ սովորել է Հռոմի և Լիոնի դպրոցներում, ապա զբաղվել գիտական, թարգմանչական, քարոզչական աշխատանքով, նպաստել կաթոլիկության տարածմանը հայերի մեջ: Եղել է Ոսկան Երևանցու առաջին գրաքննիչը և իր գործունեությամբ պաշտպանել հայ տպագրիչների շահերը, որի հետևանքով կորցրել է իր պաշտոնը: Շուրջ 15 ինքնուրույն ու թարգմանական գրքերի հեղինակ է: Առաջին տպագիր գործը «Պարտէզ հոգեւոր» (1670թ.) երկի թարգմանությունն է, ապա՝ «Զտութիւն հայկաբանութեան կամ Քերականութիւն հայկական» (1674թ.) գիրքը (լատիներեն), որի համար էլ, ըստ ավանդության, նրան անվանել են «Հոլով»: Քննության նյութը գրաբարի քերականությունն է: Ներածության մեջ նշում է հայոց լեզվի 3 տարբերակ՝ «հայկական», այսինքն՝ գրաբար, «աշխարհական»՝ բարբառներ, «քաղաքական»՝ հայկականի և աշխարհականի խառնուրդը, որն օգտագործում են ատենախոսներն ու փաստաբանները: Անցնելով բուն քերականությանը՝ որոշում է նրա սահմանները, քննում խոսքի մասերը, շարահյուսությունը, կետադրությունը, հնչյունաբանությունը, տաղաչափությունը և այլն: «Համառօտութիւն ճարտասանականի արուեստի» (1674թ.) աշխատությամբ փաստորեն հիմք է դրել նոր շրջանի ինքնուրույն գիտական ոճագիտությանն ու ճարտասանությանը, իսկ «Պարզաբանութիւն հոգենուագ սաղմոսացն» (1687թ.) գրքով նոր մակարդակի հասցրել աշխարհաբարի մշակումը և առաջին անգամ հրապարակայնորեն պաշտպանել նրա դատը: Մահացել է Վենետիկում: