ԱԼԵՔՍԱՆԴՐ ԱԼՓԱՍԼԱՆ

8 ապրիլ, 1859 - 28 հոկտեմբեր, 1919

Ալեքսանդր Փանոսյան

Ծնվել է Կոստանդնուպոլսում: 1872թ. ավարտել է տեղի Նուպար-Շահնազարյան վարժարանը։ Վարել է կրթական-մշակութային գործունեություն։ Հրատարակել է բանաստեղծությունների երեք ժողովածու՝ «Շողեր և ցողեր» (1884թ.), «Այգեկութ» (1908թ.) և «Ազատ քնար» (1908թ.)։ Գրել է նաև ֆրանսերեն: Նրա ռոմանտիկ շնչով գրված բանաստեղծությունները տպագրվել են Կ.Պոլսի ու Փարիզի ֆրանսիական պարբերականներում։ Մանկական բանաստեղծությունների առաջին՝ «Շողեր ու ցողեր» ժողովածուով արևմտահայ իրականությունում ճանաչվել է իբրև շնորհալի մանկագիր։ Նրա երկերին հատուկ են հղկված լեզուն, մատչելի արտահայտչաձևը։ Երբեմն տուրք է տվել ձևապաշտությանը, բայց հրաժարվել է ռոմանտիկական վերացական պաթոսից, անդրերկրային թեմաներից։ Ներբողել է կյանքի գեղեցկություններն ու վայելքը («Ի՜նչ փույթ», «Բաժակներ», «Աո Արուսյակ» և այլն), բնության և սիրո զարթոնքը («Մատունք կուսին», «Աչերը», «Բերան կուսին»)։ Մանկական բանաստեղծություններում ձգտել է մատաղ սերնդին սիրել տալ կյանքն ու բնությունը, սովորեցնել մայրենի լեզուն («Աստծո մոմերը», «Խրթին հարցում», «Արդար բողոք», «Կաղանդն, որ չի գար»)։ Գրել է նաև կատակերգություններ՝ «Թեկնածուներ» (1901թ.), «Մագնիս» (1909թ., համահեղինակ՝ Սիպիլ), որոնք քանիցս բեմադրվել են Կ.Պոլսում։ Ֆրանսերեն է թարգմանել Տիգրան Չուխաճյանի «Զեմիրե» (բեմ.՝ 1891թ., Կ.Պոլիս) օպերայի լիբրետոն, Մ.Նալբանդյանի «Երգ ազատության», Մ.Պեշիկթաշլյանի «Հայ քաջորդին», «Մահ քաջորդվույն» բանաստեղծությունները, Պ.Դուրյանի, Գ.Զոհրապի, Ա.Չոպանյանի, Ե.Տեմիրճիպաշյանի գործերից, որոնք տպագրվել են տարբեր պարբերականներում։ Մահացել է Կոստանդնուպոլսում: