ՊՈՂՈՍ ՄԱԿԻՆՑՅԱՆ

20 ապրիլ, 1884 - 18 հուլիս, 1938

Ծնվել է Ներքին Ագուլիսում (այժմ՝ Նախիջևան, գտնվում է Ադրբեջանի տարածքում): Եղել է դերասանուհի Եվգենիա Սեբարի ամուսինը: 1906թ. ավարտել է Մոսկվայի Լազարյան ճեմարանը, 1913թ.` Մոսկվայի պետական համալսարանի պատմաբանասիրական ֆակուլտետը: 1915թ. հրավիրվել է Էջմիածին և գրականության դասեր տվել Գևորգյան ճեմարանում։ Ապա փոխադրվել է Երևան և ռուսաց լեզու դասավանդել թեմական և Գայանյան դպրոցում։ 1918թ. մեկնել է Մոսկվա։ Այստեղ աշխատել է Ռուսաստանի ազգությունների ժողկոմատում՝ որպես ժողկոմի տեղակալ՝ հայկական գործերի գծով, 1919-20թթ՝ Ռուսաստանի լուսավորության ժողկոմատի ազգային փոքրամասնությունների բաժնի վարիչ, 1920-21թթ՝ Համառուսաստանյան արտակարգ հանձնաժողովի՝ ազգային փոքրամասնությունների մամուլի բյուրոյի վարիչ։ 1921թ. տեղափոխվել է Հայաստան: 1921-22թթ եղել է Հայաստանի ներքին գործերի ժողովրդական կոմիսարը և նույն թվականին հանդիսացել է Կարսի պայմանագրի ստորագրողներից մեկը: 1919թ. հանդես է եկել մի նախաձեռնությամբ, որն ավարտին չի կարողանում հասցնել՝ փորձում էր հայերենի ուղղագրությունը դարձնել լատինատառ։ 1921-22թթ եղել է Հայաստանի լուսավորության ժողկոմ։ 1922-24թթ դիվանագիտական աշխատանք է կատարել Կ.Պոլսում, 1925-27թթ` Միլանում և Փարիզում: 1910-12թթ Մոսկվայում Վահան Տերյանի և ուրիշների հետ կազմել և խմբագրել է «Գարուն» ալմանախի երեք գրքերը: 1912թ. «Դիմագծեր» խորագրով տպագրել է Հ.Թումանյանին և Ա.Իսահակյանին նվիրված ուսումնասիրություններ: «Հայ գրականության ժողովածուի» (1916թ.) հրատարակման ժամանակ համագործակցել է Վ.Տերյանի և Մ.Գորկու հետ, գրել առաջաբանը («Հայ գրականության ակնարկ»): Վալերի Բրյուսովի հետ մասնակցել է «Հայաստանի պոեզիան...» (1916թ.) անթոլոգիայի կազմմանը: 1923-25թթ կազմել և խմբագրել է Վահան Տերյանի երկերի քառահատորը: Հայերեն է թարգմանել Գ.Հաուպտմանի «Ջրասույզ զանգը» չափածո դրաման, Սերվանտեսի «Դոն Կիխոտը», Ա.Պուշկինի «Բորիս Գոդունովը» երկերը: Հայերենից ռուսերեն է թարգմանել Հովհաննես Թումանյանի «Գիքոր», Ալեքսանդր Շիրվանզադեի «Քաոս», Գուրգեն Մահարու «Մանկություն», Մկրտիչ Արմենի «Հեղնար աղբյուր» գործերը։ Հեղինակել է գրական, հրապարակախոսական աշխատություններ: Եղել է Հայաստանի գրողների միության անդամ: Կյանքի վերջին տարիներին եղել է ԽՍՀՄ ԳԱ Անդրկովկասյան մասնաճյուղի գիտական քարտուղարը: Դարձել է ստալինյան ռեպրեսիաների զոհ, 1937թ. անհիմն բռնադատվել է Երևանում, ապա՝ գնդակահարվել: 1955թ. (հետմահու) արդարացվել է։