ԿՈՍՏԱՆ ԶԱՐՅԱՆ

2 փետրվար, 1885 - 11 դեկտեմբեր, 1969

Կոնստանդին Եղիազարյան

Ծնվել է Շամախի քաղաքում: Եղել է դաշնակահար Թագուհի Շահնազարյանի ամուսինը: Կոստան Զարյանը, Ալեքսանդր Շիրվանզադեն և Հովհաննես Աբելյանը եղել են երեք քույրերի որդիներ: Գրողի հայրը` Քրիստափոր Եղիզարովը, եղել է ցարական բանակի գեներալ: Գրողը չորս տարեկան հասակում տեղափոխվել է Բաքու, որտեղ սովորել է ռուսական դպրոցում: 1895թ-ից սովորել է Փարիզի Սեն-Ժերմենի կոլեժում: 1901թ. վերադարձել է Կովկաս, ապրել Բաքվում և Թիֆլիսում: 1904թ. ուսումը շարունակել է Բելգիայում: Բրյուսելի համալսարանի գրականության և փիլիսոփայության բաժինն ավարտելով` ստացել գիտությունների դոկտորի աստիճան: 1908թ. բելգիական հանդեսներում տպագրվել են նրա ֆրանսերեն առաջին բանաստեղծությունները: Այդ շրջանում դասախոսություններ է կարդացել ռուս գրականության և թատրոնի մասին: 1910-13թթ հայերեն է սովորել Վենետիկի Սբ. Ղազար վանքում: 1916թ. Լա Սպեցիայում իտալերեն լույս է տեսել նրա առաջին գիրքը` «Երեք երգեր» (հայերեն հրատարակվել է 1931թ.): Պոեմների թեմաներով իտալացի կոմպոզիտոր Օ.Ռեսպիգին ստեղծել է սիմֆոնիա: 1913թ. տեղափոխվել է Կ.Պոլիս: 1914թ. Կ.Պոլսում հրատարակել է գրականության և արվեստի «Մեհյան» հանդեսը (Դանիել Վարուժանի, Հակոբ Սիրունու, Ահարոն Տատուրյանի հետ): 1915թ. Կ.Պոլսից մեկնել է Բուլղարիա, այնտեղից` Իտալիա: 1919-22թթ ապրել է Կ.Պոլսում, որտեղ 1922թ., Գ.Գալֆայանի, Վահան Թեքեյանի և Շահան Պերպերյանի հետ հրատարակել է «Բարձրավանք» հանդեսը: 1922-24թթ համեմատական գրականության պատմություն է դասավանդել Երևանի պետական համալսարանում: 1925թ. դարձյալ եղել է Փարիզում: Այստեղ հիմնել և խմբագրել է արվեստի, գրականության և փիլիսոփայության «Բաբելոնի աշտարակ» ամսագիրը (ֆրանսերեն): Ապա մեկնել է ԱՄՆ: Բոստոնի «Հայրենիք» ամսագրում լույս են տեսել նրա «Անցորդը և իր ճամփան» (1927թ.), «Բանկոոպը և մամութի ոսկորները» (1931-34թթ), «Երկիրներ և աստվածներ» (1935-38թթ), «Կղզին և մի մարդ» (1955թ.) երկերը: 1944-46թթ հայագիտություն է դասավանդել Նյու Յորքի Կոլումբիա համալսարանում: 1946թ. Նյու Յորքում հիմնել և խմբագրել է «Հայկական քառամսյակ» անգլերեն հանդեսը: 1952-54թթ արվեստի պատմություն է դասավանդել Բեյրութի ամերիկյան համալսարանում: 1961թ. տեղափոխվել է Հայաստան: 1962-69թթ աշխատել է Եղիշե Չարենցի անվան գրականության և արվեստի թանգարանում` որպես ավագ գիտաշխատող: 1965թ-ից եղել է Հայաստանի գրողների միության անդամ: Ռուսերեն լույս է տեսել նրա «Նավը լեռան վրա» վեպը (Մոսկվա, 1969թ. և 1974թ.): Մահացել է Երևանում: