ԲԱՐՍԵՂ ԿԱՆԱՉՅԱՆ

17 ապրիլ, 1885 - 21 մայիս, 1967

Ծնվել է Ռոդոստոյում: 1888թ-ից բնակվել և նախնական կրթություն է ստացել Կոստանդնուպոլսում: 1896թ. ընտանիքի հետ գաղթել է Բուլղարիայի Վառնա քաղաք, աշակերտել Նաթան Ամիրխանյանին (ջութակ, երաժշտության տեսություն): 1903թ-ից սովորել է Բուխարեստում (դաշնամուր, հարմոնիա): 1908թ., օսմանյան սահմանադրության հռչակումից հետո, տեղափոխվել է Կ.Պոլիս, կազմել «Քնար» փողային նվագախումբը, զբաղվել դասատվությամբ, արել ստեղծագործական առաջին փորձերը: Կոմպոզիտորի համար վճռական նշանակություն է ունեցել հանդիպումը Կոմիտասին (1910թ., դեկտեմբեր), հանդես է եկել «Գուսան» երգչախմբում, նրա «հինգ սաների» թվում հարմոնիայի դասեր առել, հետևել խմբավարական արվեստին: 1919թ., Կոմիտասին նվիրված համերգում, որպես խմբավար հանդես է եկել 400-հոգիանոց միացյալ երգչախմբով, «հինգ սաների» հետ ներդաշնակել և հրատարակել է հայրենասիրական երգեր («Հայ գուսան» տետր): 1920թ-ից Փարիզում շարունակել է երաժշտական կրթությունը, 1922թ-ից հայկական գաղութներում զբաղվել խմբավարությամբ, 1926թ-ից դասավանդել Կիպրոսի Մելգոնյան կրթական հաստատությունում, 1933թ-ից՝ Բեյրութի Նշան Փալանջյան ճեմարանում: 1936թ. Բեյրութում կազմել է մշտական երգչախումբ (Կոմիտասի երգչախմբի օրինակով անվանել է «Գուսան»), այդ խմբի համար մշակել հայկական, ինչպես և մի քանի արաբական ժողովրդական երգեր, տվել բարձրարվեստ համերգներ, զբաղվել երաժշտության դասերով (դաշնամուր, ջութակ, հարմոնիա): 1946թ. տոնվել է նրա երաժշտական գործունեության 40-ամյա հոբելյանը: Գրել է շուրջ 30 խմբերգ, 10 մեներգ դաշնամուրով, 20 մանկական երգ, «Աբեղա» երգային օպերան (ըստ Լ.Շանթի «Հին աստվածներ» դրամայի): Ռ.Պատկանյանի, Հ.Թումանյանի, Ա.Իսահակյանի, Վ.Միրաքյանի և այլոց խոսքերով, տարբեր տրամադրություններով, հուզականորեն հագեցված մեներգերում («Օրոր», «Ասում են ուռին», «Ալվարդի երազը» և այլն) դրսևորված է նրա մեղեդիական ակնառու վարպետությունը: Երգչախմբի և ընդհանրապես վոկալի նուրբ զգացողությունը բնորոշ է խմբերգերին, որոնցում կիրառել է նաև ժողովրդական նյութի թեմային զարգացում («Դալիլո», «Հոյնար», «Վարդերի հետ»): Դրանցից առավելապես նշանակալից է դեպի Սբ. Կարապետ ուխտագնացություն նկարագրող ժողովրդական խոսքերով «Նանոր» վիպական-դրամատիկական բնույթի խմբերգային ծավալուն պատկերը, որը նկարագրական լինելով հանդերձ՝ խոր զգացմունքային է, տրամադրությունների ցայտուն հակադրություններով, ազատ, նպատակամետ զարգացումով, լարվածությամբ հագեցած, վառ պատկերավոր ու կուռ, բովանդակալի և դարձել է հայ դասական խմբերգային ստեղծագործության նշանավոր երկերից մեկը: Ուշագրավ է նաև հայրենասիրական «Բա՜մ, փորոտան» երգի մշակումը: Կոմպոզիտորի ստեղծագործությունները հրատարակվել են Բեյրութում (1946-48թթ) և Երևանում (1969թ.): Արաբական մշակույթի զարգացմանը նպաստելու համար պարգևատրվել է Լիբանանի «Մայրիներ» և Ֆրան­սի­ա­յի «Le palme d'academie» շքանշաններով: Մահացել է Բեյրութում: Բարսեղ Կանաչյանի անու­նով Բեյ­րու­թում կոչվել է երաժշ­տա­նոց, Երևա­նում` արվեստի դպրոց: