ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՊԵՏԱԿԱՆ ՋԱԶԱՅԻՆ ՆՎԱԳԱԽՈՒՄԲ

Հիմնադրվել է 1938թ. փետրվարին, Երևանում՝ Արտեմի Այվազյանի (գեղարվեստական ղեկավար), Ցոլակ Վարդազարյանի (դիրիժոր), Առնոլդ Մարտիրոսյանի (ռեժիսոր) համագործակցությամբ: Նվագախմբի կողմից կատարվող կոմպոզիացիաների հիմքում եղել է ժողովրդական ֆոլկլյորը, որով էլ նվագախումբն առանձնացել է մյուսներից: Առաջին համերգ-ներկայացումների ծրագրերը կազմված էին ազգային երաժշտության նմուշներից, կենցաղային տեսարաններից ու պարերից («Սարի գյալին», «Խորոտ էր», «Շալախո», «Թութակ»), Ա.Այվազյանի երկերից («Հայկական ռապսոդիա», «Ջան Երևան», «Հայրենիք» և այլն): Առաջին մենակատարներից էին՝ երգչուհի Լ.Լազարևան, երգիչներ Ա.Սամվելյանը, Ս.Պերյանը, հետագայում՝ Ռ.Բեյբութովը, Մ.Հովհաննիսյանը, Կ.Տոնիկյանը, պարողներ Բ., Լ. և Գ.Օրդոյան եղբայրները, Գ.Այվազյանը, թմբկահար Ռ.Յոլչյանը, պարուհի-երգչուհի Ա.Մալխասյանը: 1948-92թթ կոչվել է Հայաստանի պետական էստրադային նվագախումբ: 1956-92թթ նվագախմբի գեղարվեստական ղեկավար և դիրիժոր է դարձել դաշնակահար և կոմպոզիտոր Կոստանտին Օրբելյանը, ով կազմի, նստաձևի, գործիքավորման ոճի փոփոխություններով նվագախմբի կատարողական արվեստը հասցրել է նոր մակարդակի: 1956թ-ից, տարբեր տարիների, հանդես են եկել մենակատարներ՝ երգչուհիներ Բ.Դարբինյանը, Ռ.Մկրտչյանը, Լ.Խոմյանցը, Զ.Տոնիկյանը, Տ.Հովհաննիսյանը, երգիչներ Է.Կարապետյանը, Ա.Ավետյանը, նվագախմբի վետերան Ռ.Յոլչյանը, կլառնետահար Հ.Անսուրյանը, փողհար Հ.Պետրոսյանը, երգեհոնահար Թ.Մադաթյանը, պարուհի Ա.Հարությունյանը: Նվագախմբի երկացանկը ընդգրկել է հայկական ժողովրդական, սովետահայ, արտասահմանյան, ջազային դասական և ժամանակակից կոմպոզիտորների երկեր: Մինչև 1956թ. գեղարվեստական ղեկավարից բացի եղել են նաև դիրիժորներ Ց.Վարդազարյանը, Մ.Թադևոսյանը, Կ.Օրբելյանը, Գ.Խաչատրյանը: Նվագախումբը մասնակցել է Հայ արվեստի և գրականության տասնօրյակներին Մոսկվայում (1939թ., 1956թ.), պատերազմի տարիներին հանդես եկել ռազմաճակատում և թիկունքում, համերգներով շրջագայել Միությունում, արտասահմանում՝ Իրան, 1956թ-ից՝ Լեհաստան, Բուլղարիա, Հունգարիա, Գերմանիա, Սիրիա, Լիբանան, Հարավսլավիա և այլուր: Առաջինն է սովետական էստրադային նվագախմբերից, որ ելույթ է ունեցել ԱՄՆ–ում (1975թ.), Ֆրանսիայում և Գերմանիայում: Ունեցել է մի շարք հեռուստատեսային ելույթներ, սկավառակների ձայնագրում: 1992թ. նվագախումբը դադարել է գործունեությունը: 1997թ. երաժիշտ, կոմպոզիտոր և գործիքավորող Արմեն Մարտիրոսյանի նախաձեռնությամբ վերականգնվել է նվագախումբը, որի գեղարվեստական ղեկավար է դարձել հենց ինքը, երաժշտական ղեկավար` սաքսոֆոնահար Արմեն Հյուսնունցը: Այդ տարիներին ևս նվագախումբը բազմաթիվ ելույթներ է ունեցել Հայաստանում և արտերկրում: 2000թ. մասնակցել է «Երևան 2000» միջազգային 2-րդ ջազ փառատոնին և ելույթ է ունեցել դաշնակահար, կոմպոզիտոր և գործիքավորող Չիկ Կորիայի հետ: 2001թ. նվագախմբի «Մաունթին դանս» ձայնասկավառակը Հայաստանի ազգային երաժշտական մրցանակաբաշխության ժամանակ արժանացել է «Լավագույն ֆյուժն-ալբոմ» մրցանակին: Ելույթներ է ունեցել արտերկրում կայացած հայկական երեկոների ժամանակ: 2008թ. Հայաստանի ազգային երաժշտական մրցանակաբաշխության ժամանակ արժանացել է «Տարվա լավագույն ջազ նվագախումբ» մրցանակին: 2010թ. գեղարվեստական ղեկավար է դարձել Արմեն Հյուսնունցը: Նվագախումբը թողարկել է «Mountain Dance» (2001թ.), «Armenia Big Band», «Masisamba» (2008թ.) ձայնասկավառակները: