ԱՐՇԻԼ ԳՈՐԿԻ

15 ապրիլ, 1904 - 21 հուլիս, 1948

Ոստանիկ Ադոյան

Ծնվել է Արևմտյան Հայաստանի Վանի Հայոց Ձոր նահանգի Խորգոմ գյուղում: Նախնական կրթությունն ստացել է Խորգոմի և Վանի հայկական դպրոցներում։ 1915թ. Հայոց Մեծ եղեռնի հետևանքով լքել է Վանը և մոր ու 3 քույրերի հետ տեղափոխվել Էջմիածին, ապա` Երևան: Սովորել է Երևանի թեմական դպրոցում, որտեղ ուսանել է նկարչություն և փայտի փորագրություն։ 1919թ. Երևանում մայրը սովից վախճանվել է, իսկ նա քույրերի հետ տեղափոխվել է Թիֆլիս, հետո` Բաթումի, իսկ 1920թ. մեկնել է ԱՄՆ` հոր մոտ: 1922թ-ից այցելել է Բոստոնի նկարչական դպրոց: 1924թ. տեղափոխվել է Նյու Յորք, որտեղ սովորել է ազգային ակադեմիայում, ապա` արվեստի կենտրոնական դպրոցում, որտեղ էլ 1926-ից հինգ տարի դասավանդել է գծանկար և գեղանկար։ 1924թ. փոխել է անունը` դառնալով Արշիլ Գորկի: Այդպիսով ակնարկել է իր սիրած գրող` Մաքսիմ Գորկուն: Առաջին անհատական ցուցահանդեսը տեղի է ունեցել Մելոնի պատկերասրահում 1931թ.: 1930-ականներին սերտորեն համագործակցել է Ստյուարտ Դևիսի, Վիլլեմ դը Կունինիգի և Ջոն Գրեմի հետ: 1933թ. միացել է Նկարիչներին օգնության կառավարական ծրագրին (PWAP) և պատվերով ստեղծել Նյու Յորքի օդանավակայանի որմնանկար պանոն։ 1935թ. ամուսնացել է Մարնի Ջորջի հետ, սակայն մեկ տարուց ամուսնալուծվել։ 1939թ. մասնակցել է Նյու Յորքի համաշխարհային ցուցահանդեսի դեկորատիվ աշխատանքներին։ 1941թ. ամուսնացել է Ագնես Մակգրոդերի հետ։ 1944թ. ծանոթացել է Անդրե Բրետոնի և հայտնի այլ սյուրռեալիստների հետ: Միաժամանակ պատկանում է և' սյուրռեալիզմին, և' աբստրակտ-էքսպրեսիոնիզմին, որի հիմնադիրներից մեկն է համարվում: Առավել հայտնի են նրա հետևյալ գործերը` «Նկարչի և նրա մոր դիմանկարը» (1926-36թթ), «Բնանկար Սեզանի ոճով» (1927թ.), «Ինքնադիմանկար» (1937թ.), «Կազմակերպություն» (1933-36թթ), «Կոմպոզիցա» (1936-39թթ), «Այգի Սոչիում» (1943թ.), «Աքլորի լյարդն ու կատարը», «Ինչպես է իմ մոր ասեղնագործ գոգնոցը ծավալվում իմ ճակատագրում» (1944թ.), «Բարի հույսի փողոցը» (1945թ.), «Հոգեվարք», «Նշանադրություն 2» (1947թ.) և այլն: Համարվել է 20-րդ դարի ամերիկյան ամենազդեցիկ նկարիչներից մեկը: Նրա նկարները ցուցադրվել են ԱՄՆ բոլոր խոշորագույն պատկերասրահներում, ինչպես նաև` Լոնդոնի «Թեյթ» պատկերասրահում: 1945թ. տեղափոխվել է Ռոքբուրի Կոնեկտիկուտ և պատրաստվել Ջուլիան Լևի պատկերասրահում բացվելիք ցուցահանդեսին, սակայն 1946թ. այրվել է արվեստանոցը, 36 նկար և գրադարանը։ Նույն թվականին տարել է քաղցկեղի վիրահատություն։ 1948թ. ավտովթարից վնասվել է ողնաշարը, որի պատճառով աջ ձեռքը դարձել է անաշխատունակ։ Չդիմանալով վերջին տարիների դժվարություններին` ինքնասպան է եղել: