ՄԻՍԱՔ ՄԱՆՈՒՇՅԱՆ

1 սեպտեմբեր, 1906 - 21 փետրվար, 1944

Ծնվել է Արևմտյան Հայաստանի Խարբերդի նահանգի Ադիյաման գյուղում: Հայոց Ցեղասպանության (1915թ.) ժամանակ զրկվել է ծնողներից: Եղբոր հետ հայտնվել է Սիրիայում։ 1920թ-ից եղել է Լիբանանի Ճյոնիա քաղաքի հայկական որբանոցի սան: 1925թ. տեղափոխվել է Ֆրանսիա, սկզբում Մարսել ապա՝ Փարիզ: 1930թ-ից Սեմայի հետ հրատարակել է «Ջանք» գրական ամսագիրը, աշխատել «Սիթրոեն» գործարանում: 1935-37թթ Փարիզում խմբագրել է «Զանգու» շաբաթաթերթը, որտեղ տպագրել է նաև իր բանաստեղծությունները: 1935թ-ից եղել է Հայ օգնության կոմիտեի, իսկ 1937թ-ից՝ ՀՕԿ կենտրոնական վարչության անդամ։ Նրա բանաստեղծությունները տպագրվել են սփյուռքահայ մամուլում 1930-ականների սկզբներից։ Վաղ շրջանի ստեղծագործություններում տիրապետող են անձնական մտածումներն ու ապրումները։ Հետագայում նաև գրել է աշխատավոր մարդու ցավի ու բանվորական պայքարի, դեպի հայրենիք սիրո մասին։ Հեղինակել է բազմաթիվ հայրենասիրական, քաղաքական և քնարական բանաստեղծություններ՝ «Պայքար», «Ընդվզում», «Նամակ Հայաստանեն», «Ամբոխի կանչը» և այլն: 1946թ. Փարիզում լույս է տեսել նրա «Բանաստեղծություններ» ժողովածուն, իսկ 1956թ. այն վերահրատարակվել է Երևանում` «Իմ երգը» խորագրով: Երկրորդ Համաշխարհային պատերազմի (1939-45թթ) առաջին ամիսներին, երբ Գերմանիան նվաճել էր եվրոպական մի շարք երկրներ, այդ թվում` Ֆրանսիան, շատերի հետ նույնպես ձերբակալվել ու նետվել է համակենտրոնացման ճամբար: Երեք ամիս անց փախել է ճամբարից, վերադարձել Փարիզ և կնոջ՝ Մելինե Մանուշյանի հետ ակտիվորեն մասնակցել գերմանական զավթիչների դեմ ֆրանսիացի հայրենասերների մղած պայքարին: 1943թ. նշանակվել է Փարիզի և նրա շրջակայքի ազատ հրաձիգների և պարտիզանական ինտերնացիոնալ ջոկատների հրամանատար` Ժորժ կեղծանունով, ու մատնությամբ ձերբակալվել և տանջանքների է ենթարկվել, իսկ երեք ամիս անց իր խմբի 21 անդամների հետ միասին մահապատժի է ենթարկվել Փարիզի Սյուրեն արվարձանի Ֆորտ Մոն-Վալերյեն ամրոցում: Ֆրանսիացի բանաստեղծ Լուի Արագոնը նրա հիշատակին է ձոնել «Մանուշյանի խումբը» բանաստեղծությունը, որը հետագայում վերածվել է երգի: Մանուշյանի անունով փողոցներ, դպրոցներ, պուրակներ են կոչվել Փարիզում, Մարսելում և Ֆրանսիայի այլ քաղաքներում, կանգնեցվել են հուշարձաններ: Փարիզում Մանուշյանի տան պատին ամրացված է հուշաքար: Ամեն տարի փետրվարի 26-ին Ֆրանսիայում հարգանքի տուրք է մատուցվում Մանուշյանի հիշատակին: Արժանացել է Ֆրանսիայի Ազգային հերոսի կոչման, հետմահու պարգևատրել Է Ֆրանսիայի «Պատվո լեգեոն» շքանշանով: 2009թ. Մանուշյանի և նրա մարտական ընկերների մասին ֆրանսահայ ռեժիսոր Ռոբեր Գեդիկյանը նկարահանել է «Ոճրագործության բանակ» կինոնկարը: Երևանում և Գյումրիում նույնպես նրա անունով կոչվել են փողոցներ և դպրոցներ: Թաղված է Իվրի գերեզմանատանը: