
Նշան Միրզա
Արձակագիր, հրապարակագիր

Երվանդ Թաղիանոսյան
Թարգմանիչ

Հակոբ Փափազյան
Քանդակագործ

Կարապետ Տեր-Սահակյան
Պատմաբան, բանասեր, բանաստեղծ

Երվանդ Քոչար
Գեղանկարիչ, քանդակագործ

Վաղարշակ Սարգսյան
Գեղանկարիչ

Վահրամ Մավյան
Բանաստեղծ, արձակագիր

Վարդուհի Վարդանյան
Երգչուհի

Մխիթար Ավետիսյան
Դերասան

Լիլի Կարապետյան
Քանդակագործ, հաղորդավար

Արվին Քոչարյան
Լուսանկարիչ, գրաֆիկ-դիզայներ
ԱՐԱՏԵՍԻ ՎԱՆՔԱՅԻՆ ՀԱՄԱԼԻՐ

Արատեսի վանքային համալիրը բաղկացած է կիսավեր դարձած երեք եկեղեցիներից և գավթից: Մեկ շարքով կողք-կողքի տեղադրված են Սբ. Սիոն միանավ բազիլիկ տիպի, Սբ. Կարապետ և Սբ. Աստվածածին եկեղեցիները: Բոլորն էլ արևելյան կողմից ունեն զույգ ավանդատներ, իսկ Սբ. Սիոնը` նաև մեկ լրացուցիչ ավանդատուն հյուսիսային կողմից: Վերջինս իր ձևով հնավանդ է ու թվագրվում է 7-րդ դարով: Ժամանակագրական առումով երկրորդը Սբ. Աստվածածին եկեղեցին է: Այն պատկանում է խաչագմբեթ եկեղեցիների տիպին: Կառուցման ժամանակը ենթադրվում է 10-րդ դարի վերջը կամ 11-րդ դարի սկիզբը (ներսի պատին կա 1073թ. նվիրատվական արձանագրություն): Այս երկու եկեղեցիների միջև հետագայում (ենթադրվում է 11-12-րդ դարերում, քանզի ներսում հյուսիսային որմնամույթին կա 1251 թ. արձանագրություն) տեղավորվել է քառակուսի հատակագծով ս.Կարապետ գավիթ-եկեղեցին: Առավել ուշագրավ հուշարձանը գավիթ-ժամատունն է: Այն Սմբատ Օրբելյան իշխանի պատվերով 1270թ. կառուցել է տվել վանքի առաջնորդ Հայրապետը, ճարտարապետներ Սիրանեսի և Գրիգորիսի համատեղ ջանքերով: Նույն առաջնորդի օրոք նորոգվել են վանքի շինությունները: 13-րդ դարի վերջում Սյունյաց եպիսկոպոս Ստեփանոս Օրբելյանը Արատեսի վանքը վեր է ածում եպիսկոպոսական ամառանոցի, նորոգում ու պայծառացնում է վանքի համակառույցը, նվիրում է Գեղարքունիքում գտնվող 8 գյուղ: